Xem nhanh nội dung
Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh – Bài làm 1 của một học sinh giỏi Văn tỉnh Ninh Bình
Xuân Quỳnh là nhà thơ của hạnh phúc đời thường. Thơ bà là tiếng lòng của một tâm hồn luôn luôn khao khát tình yêu, gắn bó hết mình với cuộc sống hàng ngày, trân trọng, nâng niu và chăm chút cho hạnh phúc đời thường. Trong các nhà thơ nữ Việt Nạm, Xuân Quỳnh xứng đáng được gọi là nhà thơ của tình yêu . Bà viết nhiều , viết hay về tình yêu nhưng có lẽ Sóng là bài thơ đặc sắc hơn cả. Bởi nó nói lên được một tâm hồn khao khát yêu đương, một tình yêu vừa hồn nhiên chân thật, vừa mãnh liệt, sôi nổi của một trái tim phụ nữ .
Tình yêu là đề tài muôn thuở của thi ca . Nhiều nhà thơ nổi tiếng đã viết về tình yêu với tất cả sự nồng nhiệt của một trái tim tuổi trẻ . Ta bắt gặp một Xuân Diệu nồng nàn, đắm say và khát khao dâng hiến cho tình yêu, một Nguyễn Bính mơ màng tìm về tình yêu đồng nội, một Anh Thơ tha thiết nhưng thẹn thùng cái duyên con gái… nhưng chỉ đến Xuân Quỳnh, cái khát vọng rất đỗi đời thường của con người đó mới được bộc bạch , mà bộc bạch một cách chân thành như chính cuộc đời nhà thơ vậy : một thứ tình yêu vừa phong phú, phức tạp, vừa thiết tha sôi nổi của một trái tim phụ nữ đang rạo rực, đang khao khát yêu đương.
Sóng trong tác phẩm cùng tên của nhà thơ mang hình ảnh ẩn dụ . Nó là sự hóa thân của cái tôi trữ tình đầy mơ mộng của thi nhân . Sóng và em tuy hai mà một, có lúc phân đôi để soi chiếu vào nhau làm nổi bật sự tương đồng, có lúc lại hòa nhập để tạo nên âm vang cộng hưởng . Và có thể nói qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã bày tỏ một tình yêu dạt dào, mênh mông và một khát vọng vĩnh hằng về tình yêu đôi lứa
Mở đầu bài thơ là trạng thái tâm lý đặc biệt của một tâm hồn đang khao khát yêu đương, đang tìm đến một tình yêu rộng lớn hơn. Xuân Quỳnh diễn tả thật cụ thể cái trạng thái khác thường, vừa phong phú vừa phức tạp trong một trái tim cồn cào khao khát tình yêu. Tính khí của người con gái đang yêu, cũng như sóng vậy thôi, vốn mang trong nó nhiều trạng thái đối cực: “Dữ dội và dịu êm, Ồn ào và lặng lẽ” … Và cũng như sóng, trái tim người con gái đang yêu không chấp nhận sự tầm thường, nhỏ hẹp, luôn vươn tới cái lớn lao để có thể đồng cảm, đồng điệu với mình “Sông không hiểu nổi mình, Sóng tìm ra tận bể” . Có thể thấy, ngay trong khổ thơ đầu tiên này một nét mới mẻ trong quan niệm về tình yêu. Người con gái khao khát yêu đương nhưng không còn nhẫn nhục, cam chịu nữa . Nếu “Sông không hiểu nổi mình” thì sóng sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp đó “Tìm ra tận bể”, đến với cái cao rộng, bao dung. Thật là minh bạch và cũng thật là quyết liệt!
Nỗi khát vọng tình yêu xôn xao, rạo rực trong trái tim con người, trong quan niệm của Xuân Quỳnh, là khát vọng muôn đời của nhân loại mà mãnh liệt nhất là của tuổi trẻ . Nó cũng như sóng, mãi mãi trường tồn , vĩnh hằng với thời gian. Từ ngàn xưa, con người đã đến với tình yêu và mãi mãi cứ đến với tình yêu . Với con người, tình yêu bao giờ cũng là một khát vọng bồi hồi:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày nay vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Khi tình yêu đến, như một tâm lý tự nhiên và thường tình, người ta luôn có nhu cầu tự tìm hiểu và phân tích . Nhưng tình yêu là một hiện tượng tâm lý khác thường, đầy bí ẩn, không thể giải quyết được bằng lý lẽ thông thường, làm sao có thể giải đáp được câu hỏi về khởi nguồn của tình yêu, về thời điểm bắt đầu của một tình yêu. Cái điều mà trước đó đã từng là Xuân Diêu băn khoăn “Làm sao cặt được nghĩa tình yêu? ” thì nay một lần nữa Xuân Quỳnh bộc bạch một cách hồn nhiên, thật dễ thương . Tình yêu cũng như sóng biển, như gió trời vậy thôi, làm sao có thể hiểu hết được. Nó cũng tự nhiên, hồn nhiên như thiên nhiên , và cũng khó hiểu, nhiều bất ngờ như tự nhiên vậy:
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đàu từ đâu
Em cũng không biết nưa
Khi nào ta yêu nhau
Tình yêu thường cũng gắn liền với nỗi nhớ khi xa cách. Nỗi nhớ của một trái tim đang yêu được Xuân Quỳnh diễn tả thật mãnh liệt . Một nỗi nhớ thường trực cả khi thức, cả khi ngủ, bao trùm lên cả không gian . Một nỗi nhớ còn cào, da diết, không thể nào yên, không thể nào nguôi . Nó cuồn cuộn, dào dạt như những đợt sóng biển triền miên, vô hồi, vô hạn . Nhịp thơ trong suốt bài thơ này là nhịp sóng, nhưng rõ nhất, dào dạt, hăm hở, náo nức nhất , mãnh liệt nhất là ở đoan thơ này :
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Và, như trên đã nói, vẫn là hình tượng song hành của sóng và em bổ sung đắp đổi cho nhau nhằm diễn tả sâu sắc hơn, ám ảnh hơn tình yêu và nỗi nhớ cùng với lòng thủy chung vô hạn của một trái tim đang rạo rực yêu thương . Nỗi nhớ được diễn tả qua hình tượng con sóng nhớ bờ “ Ngày đêm không ngủ được” vẫn chưa đủ, chưa thỏa, lại được thể hiện một lần nữa qua nỗi nhớ của nhà thơ : “ Lòng em nhớ đến anh, Cả trong mơ còn thức”. Nỗi nhớ tràn đầy lòng yêu của thi sĩ. Nỗi nhớ thường trực trong mọi không gian và thời gian, không chỉ tồn tại trong ý thức mà còn len lỏi trong ý thức, xâm nhập vào cả trong giấc mơ. Những đòi hỏi, khao khát yêu đương của người con gái được bộc lộ thật mãnh liệt nhưng cũng thật giản dị : sóng chỉ khao khát tới bờ cũng như em khao khát có anh ! Tình yêu của người con gái ở đây vừa thiết tha, mãnh liệt, vừa trong sáng, giản dị, vừa thủy chung duy nhất. Qua hình tượng sóng và em . Xuân Quỳnh đã nói lên thật chân thành, táo bạo , không hề giấu giếm cái khát vọng tình yêu sôi nổi, mãnh liệt của mình, một phụ nữ, một điều hiếm thấy trong văn học Việt Nam.
Xuân Quỳnh viết bài thơ Sóng năm 1967, khi mà nhà thơ đã từng nếm trải sự đổ vỡ trong tình yêu. Song, người phụ nữ hồn hiên tha thiết yêu đời này vẫn còn ấp ủ biết bao hi vọng, vẫn phơi phới một niềm tin vào hạnh phúc trong trương lai. Vừa tự động viên, an ủi mình, tác giả vừa tin vào cái đích cuối cùng của một tình yêu lớn như con sóng nhất định sẽ “tới bờ”, “dù muôn vời cách trở”. Tương lai hạnh phúc như đang còn ở phía trước . Và vì thế, ý thức về thời gian chưa làm nhà thơ lo âu mà chỉ làm tăng thêm niềm tin tưởng:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Xuân Quỳnh vừa thổ lộ trực tiếp, vừa mượn hình tượng sóng để nói và suy nghĩ về tình yêu. Những ý nghĩ này có vẻ tự do, tản mạn, nhưng từ trong chiều sâu của thi tứ vẫn còn sự vận động nhất quán . Đó là cuộc hành trình khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la, rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thủa:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ .
Người con gái mong muốn hòa mình vào bể đời rộng lớn , bứt mình ra khỏi những lo toan tính toán , để ngập chìm trong bể lớn tình yêu . Phải có mọt tình yêu như thế nào thì mới có được một mong muốn cao cả đến chừng ấy . Khát vọng tình yêu cũng là khát vọng sống mãnh liệt đủ đầy . Cuộc đời còn tình yêu thì cuộc đời còn tươi đẹp và đáng sống và sống trong tình yêu là một điều hạnh phúc . Xuân Quỳnh mong ước được sống mãi trong tình yêu, bất tử với tình yêu .
Sóng là một bài thơ tình yêu rất tiêu biểu cho tư tưởng và phong cách thơ Xuân Quỳnh ở giai đoạn đầu. Một bài thơ vừa xinh xắn, duyên dáng, vừa mãnh liệt, sôi nổi, vừa hồn nhiên, trong sáng, vừa ý nhị sâu xa. Sau này khi đã nếm trải nhiều cay đắng trong tình yêu, giọng thơ Xuân Quỳnh không còn phơi phới bốc men say nữa, nhưng cái khát vọng tình yêu vẫn tồn tại mãi mãi trong trái tim tràn ngập yêu thương của nhà thơ.
Phân tích bài thơ Sóng – Xuân Quỳnh – Bài làm 2
Một nhà thơ cổ điển Pháp từng nói: “Tình yêu là điều mà con người không thể hiểu nổi.” Thật vậy, từ ngàn đời nay tình yêu luôn là điều bí ẩn, là đề tài vô tận của văn chương. Nhiều văn nhân thi sĩ đã mượn văn chương để lí giải tình yêu nhưng chẳng ai cắt nghĩa trọn vẹn hai mĩ từ ấy. Nhà thơ Xuân Diệu đã từng ví von “Yêu là chết trong lòng một tí”, Đỗ Trung Quân cũng từng thốt lên rằng “Anh đã thấy một điều mong manh nhất – Là tình yêu, là tình yêu ngát hương” và cũng không quên nhắc đến “Sóng” của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh. “Sóng” là nơi gửi gắm những tâm tư sâu kín, những trạng thái phức tạp tinh vi của tâm hồn người thiếu nữ khi nói về tình yêu trẻ trung, nồng nhiệt gắn với khát vọng hạnh phúc muôn thuở của con người.
Xuyên suốt bài thơ là hình ảnh sóng. Đó là một hình ảnh ẩn dụ của tâm trạng người con gái đang yêu, là sự phân thân của cái tôi trữ tình Xuân Quỳnh. Cùng với hình tượng sóng, bài thơ còn có hình tượng Em. Hai nhân vật trữ tình này có lúc phân đôi ra để soi chiếu vào nhau làm nổi bật sự tương đồng, có lúc lại hòa nhập vào nhau tạo nên một âm vang. Xuân Quỳnh thật tài tình khi sáng tạo hình tượng sóng giàu giá trị thẩm mĩ để diễn tả tâm trạng, tình cảm với nhiều cung bậc sắc thái của một trái tim phụ nữ khao khát tình yêu và hạnh phúc.
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sóng không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Bắt đầu bài thơ là hình ảnh sóng nước. Đó là con sóng lúc thì dữ dội, ồn ào có thể phá tan tất cả trong những trận cuồng phong, nhưng lúc trời yên gió lặn thì sóng lại dịu êm, lặng lẽ. Sóng là vậy đấy, dữ đấy rồi êm đấy, chợt ồn rồi chợt lặng, sóng luôn biến đổi muôn hình vạn trạng. Nhưng có ai đã từng hỏi vì sao sóng lại thế? Vô ích thôi, đến ngay sóng cũng chẳng hiểu nổi mình, chỉ biết đó là những tâm trạng thường có. Sóng bối rối, trăn trở, sóng muốn hiểu được mình nên đã tìm ra tận bể, tìm ra tận nơi mênh mông rộng lớn, sâu thẳm vô cùng. Sóng nghĩ ở nơi như thế may ra sóng mới có thể hiểu mình.
Sóng nước mà cũng có những tâm trạng như con người vậy sao? Phải chăng mượn sóng là để làm biểu tượng cho người con gái? Miêu tả sóng với những đặc điểm kì lạ cũng là để nói tới cái đa dạng phức tạp, khó giải thích của người con gái mà đúng hơn là của tình yêu. Thế là sóng nước đã dần chuyển thành sóng tình. Giống như sóng, tình yêu là một khái niệm khó giải thích cho minh bạch. Tình yêu là vậy và khát vọng tình yêu của con người thì muôn đời không thay đổi
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Sóng ngày xưa thế nào thì sóng ngày nay vẫn thế. Sóng nước là thế và sóng tình cũng chẳng khác gì. Tình yêu từ ngàn đời nay chẳng hề bất di bất dịch, đó là một quy luật của tự nhiên. Tình yêu không bó hẹp trong một phạm vi lứa tuổi nhưng tình yêu thường đi đôi với tuổi trẻ. Ở lứa tuổi mùa xuân của đời người, tình yêu phát triển mạnh mẽ nhất và mang đầy đủ ý nghĩa nhất. Tình yêu tràn đầy sức sống, làm bồi hồi trái tim trong ngực trẻ khiến trái tim lúc nào cũng thổn thức nhớ mong.
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
…………
Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh – một phương
Sóng tìm ra tận bể để hiểu mình thì em đây cũng tìm đến tình yêu anh để hiểu sâu hơn về con người của em. Trước không gian bao la là biển cả, làm sao em không trăn trở với những câu hỏi có từ ngàn xưa, những câu hỏi vượt qua bao không gian thời gian, những câu hỏi giản dị, tự nhiên nhưng khó lí giải. Tất cả chúng như quấn lấy tâm hồn em làm cho em thao thức khôn nguôi. Em tự hỏi, giữa đại dương mênh mông ấy nơi nào là nơi bắt đầu của sóng? Khó mà trả lời cho chính xác nhưng vẫn có thể trả lời rằng “Sóng bắt đầu từ gió”. Vâng, không thể phủ định được điều đó, có gió mới có sóng thế nhưng “Gió bắt đầu từ đâu?” Lúc này thì khó mà trả lời được. Thế là ra tới tận bể rồi ấy vậy mà sóng cũng vẫn chưa hiểu nổi mình. Cũng như sóng, em đã hòa nhập vào biển lớn của tình yêu anh mà em nào đã hiểu được em. Em yêu anh từ đâu? Khi nào? Từ cái gì? Ánh mắt, nụ cười hay giọng nói? “Em cũng không biết nữa”. Mà biết để làm gì bởi anh và em chỉ cần hiểu rằng ta yêu nhau là đủ.
Trong tình yêu, ta vẫn thường thấy hai mặt yêu và nhớ, yêu say đắm thì nhớ thiết tha. “Con sóng dưới lòng sâu – Con sóng trên mặt nước” là những cung bậc khác nhau của nỗi nhớ anh. Dù trên mặt nước hay dưới lòng sâu thì con sóng vẫn đều có bờ. Bờ là nơi đến của sóng, là đối tượng để sóng vuốt ve, vỗ về, là cái đích để đi đâu về đâu sóng lúc nào cũng nhớ đến, cũng không quên, ngay cả đó là ngày hay đêm: “Ôi con sóng nhớ bờ – Ngày đêm không ngủ được”. Nỗi nhớ có cái biểu hiện ra bên ngoài có cái ẩn chứa tự sâu trong đáy lòng. Vắng anh, em nhớ, khi thức, em nhớ đến anh. Đó là biểu hiện bình thường. Nhưng ở đây, trong mơ em vẫn nhớ. Đó là nỗi nhớ mới da diết, khắc khoải, thổn thức cứ trằn trọc không yên: “Lòng em nhớ đến anh – Cả trong mơ còn thức”. Tình yêu là vậy đấy!
Xưa nay, nỗi nhớ luôn gắn liền với khái niệm thời gian vô tận và không gian vô cùng. Với thời gian, nó không có ngày đêm; với không gian, nó không có phương hướng. Không gian có bốn phương Đông, Tây, Nam, Bắc nhưng tình yêu thì chỉ có một phương và đó chính là anh. Trong đời, em quen biết nhiều người, họ có thể hơn hẳn anh thế nhưng em lại chọn anh, yêu anh và chỉ biết có anh. Chỉ riêng anh là khiến em luôn nghĩ tới và hướng về: “Nơi nào em cũng nghĩ – Hướng về anh một phương”. Những người đang yêu bao giờ cũng hướng về nhau, họ là mặt trời suốt đời soi sáng và sưởi ấm cho nhau.
Tình yêu đẹp là vậy, trong sáng là vậy, mãnh liệt bay bổng là vậy nhưng nó không tránh khỏi những dâu bể của đời thường. Chính vì thế những người đang yêu ngoài sự say mê còn phải có đủ nghị lực và lí trí để vượt qua mọi thử thách, giông bão của cuộc đời với niềm tin sẽ tới đích.
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Những con sóng ở đại dương dù gió xô bão táp tới phương nào đi chăng nữa thì cuối cùng sóng vẫn trở về với bờ. Em cũng như sóng, cho dù gặp bao khó khăn em cũng sẽ vượt qua hết để đến với anh, bởi tình yêu anh đã cho em sức mạnh như ông bà xưa có câu:
Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo
Ngũ lục sông cũng lội, thất bát cửu thập đèo cũng qua.
Đẹp là thế, thiêng liêng là thế nhưng tình yêu cũng lại là thứ ngắn ngủi, mong manh và khó giữ.
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
Bởi thế khi yêu con người luôn khắc khoải, trăn trở. Nỗi trăn trở đã thành bức bách, thôi thúc: Làm sao được tan ra, thành trăm con sóng nhỏ trong đại dương bao la, vô tận kia để được tồn tại mãi, sống mãi và yêu mãi. Tình yêu bùng lên thành khát vọng. Khát vọng sôi sục mà vẫn khiêm nhường, đầy nữ tính.
Thơ Xuân Quỳnh là tiếng thơ vừa dịu dàng vừa sâu lắng vừa dữ dội lại vừa thiết tha. Nhớ tới chị chúng ta càng thêm trân trọng những thi phẩm đặc sắc của chị. Cùng với “Thuyền và biến”, “Sóng” là những bài ca không thể nào quên của tuổi trẻ và tình yêu. Xin cảm ơn nữ thi sĩ đã hiến dâng cho đời những vần thơ đẹp về tình yêu con người và cuộc sống.
Phân tích bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh – Bài làm 3
Là nhà thơ của hạnh phúc đời thường, thơ Xuân Quỳnh vì thế luôn trăn trở những khao khát hạnh phúc, tình yêu với cuộc sống. Không những thế, thơ Xuân Quỳnh còn luôn nâng niu, trân trọng và chăm chút cho những hạnh phúc đơn sơ và bình dị ấy. Trong số các bài thơ viết về tình yêu và cuộc sống thì có lẽ Sóng là bài thơ đặc sắc hơn cả. Bởi nó thể hiện được một tâm hồn khao khát yêu đương, một tình yêu vừa hồn nhiên chân thật, vừa mãnh liệt sôi nổi của một trái tim phụ nữ.
Xuyên suốt bài thơ là hình tượng “sóng” và “em”. Hình tượng “sóng” chính là một hình ảnh ẩn dụ cho những cung bậc cảm xúc của người con gái đang yêu. Còn “em” chính là sự hóa thân của cái tôi trữ tình nhà thơ. Hai hình tượng này có lúc phân đôi và soi chiếu vào nhau để làm nổi bật sự tương đồng, có lúc lại hòa nhập vào nhau tạo nên một âm vang cộng hưởng. Có thể nói qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã bày tỏ một tình yêu dạt dào, mãnh liệt và một khát vọng vĩnh hằng về tình yêu đôi lứa.
Mở đầu bài thơ là hình tượng “sóng” với nhiều trạng thái khác nhau:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Sóng có khi “dữ dội’ có lúc lại “dịu êm”, vừa “ồn ào” lại vừa “lặng lẽ”. Xuân Quỳnh đã mượn những trạng thái khác nhau này của sóng để thể hiện tâm tư của người con gái đang yêu. Bên ngoài có khi họ thật đằm thắm, dịu dàng nhưng bên trong lại ẩn chứa một tâm hồn khao khát yêu thương mãnh liệt, dữ dội biết bao. Phải nói nhà thơ đã rất tài tình khi đưa cặp đôi phạm trù nội dung có tính đối nghịch đi liền nhau nhằm tạo ra sự so sánh giữa cái mạnh mẽ, ồn ào và cái dịu êm, lặng lẽ qua đó nhằm diễn tả tính cách đan xen, đa chiều của người phụ nữ, nhất là khi họ đang yêu. “Sông không hiểu nổi mình” cho nên con sóng đã chủ động tìm ra biển, đến đại dương là để tự hiểu mình. Cũng như em “khát” được đến bên anh, đến với một tình yêu đẹp để hiểu rõ hơn về tâm hồn em, về con người đích thực của em.
Cũng như sóng ngàn năm vẫn thế, tình yêu qua năm tháng vẫn là nỗi khát khao của những lứa đôi:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Từ “Ôi!” thốt lên như một nỗi thổn thức của trái tim đang yêu. Nghệ thuật đối lập “ngày xưa” – “ngày sau” đã khẳng định sự trường tồn của con sóng. Sóng nước là thế và sóng tình cũng chẳng khác là bao. Tình yêu từ ngàn đời nay chẳng hề bất di bất dịch, đó là một quy luật của tự nhiên và là điều mà ai cũng khát khao mong muốn có được.
Khao khát là như thế, nhưng cũng như sóng, tình yêu thật khó hiểu và khó giải thích minh bạch, rõ ràng:
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Xưa nay đã có ai định nghĩa rõ ràng được tình yêu, làm sao biết được tình yêu bắt đầu từ đâu, làm sao có thể hiểu được trọn vẹn tình yêu. Chỉ biết rằng tình yêu đến là “khi nào ta yêu nhau”. Đây là một cách cắt nghĩa về tình yêu rất Xuân Quỳnh, một cách cắt nghĩa rất nữ tính và đầy trực cảm.
Tình yêu thường đi kèm với nỗi nhớ. Chính vì thế mà nỗi nhớ cũng được nhắc đến. Tuy nhiên, nỗi nhớ của người con gái đang yêu trong bài thơ này thật mãnh liệt và dạt dào:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Nhà thơ đã mượn hình ảnh những con sóng “dưới lòng sâu – trên mặt nước” triền miên, vô hạn luôn hướng tới bờ để diễn tả nỗi nhớ người yêu của người con gái. Nỗi nhớ ấy là nỗi nhớ cồn cào, da diết, không thể nào yên, không thể nào nguôi. Nỗi nhớ còn bao trùm lên cả không gian và thời gian: “Ngày đêm không ngủ được”. Vắng anh, em nhớ. Ngày đêm em nhớ, khi thức, em nhớ thì đó là biểu hiện bình thường. Nhưng ở đây, cả trong mơ em cũng vẫn nhớ đến anh. Đó là nỗi nhớ mới da diết, khắc khoải, cứ thổn thức không yên: “Lòng em nhớ đến anh – Cả trong mơ còn thức”.
Với tình yêu mãnh liệt, chân thành thì dù “nơi nào em cũng nghĩ”, cũng “hướng về anh”, duy nhất một mình anh. Giống như:
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào cũng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Đây cũng là một cách để nhà thơ khẳng định tình yêu chân thành. Con sóng nào cũng sẽ cập bến bờ dù có xa xôi cách trở. Cũng như tình yêu chân thành sẽ đưa ta đến bến bờ hạnh phúc dù gian nan hay khó khăn đi nữa. Anh và em sẽ cùng vượt qua mọi khó khăn để đến với nhau, để sống trong hạnh phúc trọn vẹn của lứa đôi.
Nếu như những khổ thơ trước là tình yêu dào dạt với những cung bậc thương nhớ giận hờn mong ngóng thì đoạn thơ này nhà thơ lại thể hiện những băn khoăn, lo lắng:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Tương lai hạnh phúc hãy còn đang ở phía trước. Và vì thế, ý thức về thời gian và sự thay đổi đã khiến nhà thơ không khỏi lo lắng, trăn trở. Những từ “tuy dài thế – vẫn đi qua – dẫu rộng” như chứa đựng ít nhiều nỗi âu lo vè tương lai, về hạnh phúc sắp tới. Tuy thế nhà thơ vẫn tin tưởng, tin tưởng ở tấm lòng nhân hậu và tình yêu chân thành của mình sẽ vượt qua tất cả, sẽ trường tồn cùng với thời gian:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
Tới đây, người đọc nhận ra rằng, cuộc hành trình khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la, rộng lớn đã được đẩy cao đến khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thủa. Hẳn phải có một tình yêu mãnh liệt và lớn lao thì mới có được khát khao đủ đầy đến thế.
Như vậy, với hình tượng “sóng” và “em”, bài thơ đã cho người đọc biết đến một người con gái đang yêu hiện lên với tất cả những cung bậc tình cảm. Thể thơ năm chữ có tác dụng tạo ra những nhịp điệu giống như nhịp điệu của sóng với những âm hưởng mênh mang, dào dạt. Với những tình cảm, khát khao ấy, đây hẳn phải là một người con gái sâu sắc, chân thành, thủy chung. Tất cả đã làm hiện lên vẻ đẹp rất Xuân Quỳnh giàu trắc ẩn suy tư và khát vọng trong tình yêu.
Phân tích bài thơ Sóng của nhà thơ Xuân Quỳnh – Bài làm 4
Xuân Quỳnh là một nữ sĩ đa tài. Với giọng thơ hồn nhiên, phóng khoáng, tình cảm đằm thắm chân thành, nhà thơ đã để lại nhiều dấu ấn tượng trong lòng người đọc. Một trong những tác phẩm ấy là bài thơ 'sóng'. 'Sóng ' là thi phẩm được viết năm 1967 sau chuyến đi thực tế ở Diên Điềm, in trong tập 'Hoa dọc chiến hào' (1968). Bằng ngòi bút của mình, Xuân Quỳnh đã diễn tả thành công tâm trạng, những cung bậc cảm xúc của người phụ nữ đang yêu đồng thời đem đến cho người đọc những quy luật của tình yêu.
Nổi bật xuyên suốt tác phẩm là hình tượng 'sóng-em'. 'Sóng' và 'em' luôn song hành, quấn quýt, soi sáng và bổ sung cho nhau. Xuân Quỳnh đã mượn hình tượng sóng biển để diễn tả lớp sóng lòng người con gái khi yêu. Mở đầu bài thơ hình ảnh sóng biển đã ngập tràn trước mắt người đọc:
"Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể"
Bước vào tác phẩm là những từ ngữ đối lập "dữ dội-dịu êm", "ồn ào- lặng lẽ". Những từ ngữ đối lập này là những trạng thái của sóng biển. Con sóng xô vào bờ rồi lại xa bờ cho ta thấy sóng không bình yên, phẳng lặng như mặt hồ cuối thu mà đầy biến động. Bằng cặp từ đối lập diễn tả trạng thái của sóng tác giả đã ngầm khẳng định về tình yêu. Tình yêu cũng như sóng lúc khát khao cháy bỏng lúc lại dịu dàng. Hai câu thơ tiếp theo"sông …. bể" thể hiện quy luật tự nhiên, qui luật tình yêu. Với sự đối lập về không gian "sông-bể" Xuân Quỳnh đã thể hiện được khát khao hạnh phúc của mình. 'Sông' là cái chật hẹp, 'bể' là biển lớn mênh mông. Quy luật tự nhiên sông tìm ra bể như con người luôn muốn vượt ra những cái tầm thường để tìm đến với hạnh phúc, tình yêu.
"Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ"
Hai dòng thơ đầu tiên của khổ tiếp đã khẳng định sự trường tồn vĩnh cửu của sóng " ngày sau vẫn thế". Từ điều này tác giả liên hệ với tình yêu. Cũng như con sóng kia mãi trường tồn thì khát vọng tình yêu là bất tử. Tình yêu là khát vọng lớn lao mãi cứ "bồi hồi trong ngực trẻ". Khát vọng ấy lớn lao tới mức chỉ có trái tim tuổi trẻ mới đủ sức để chứa đựng được nó.
Khép lại 2 khổ thơ đầu, Xuân Quỳnh đã khéo léo nêu ra quy luật của sóng biển và tình yêu. Tiếp đó, ngòi bút nhà thơ đi sâu vào những cung bậc cảm xúc của người con gái khi yêu:
"Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi sóng lên?"
Những dòng thơ trên là một chút lo lắng về tình yêu của nhà thơ- một con người bị đổ vỡ nhiều trong tình yêu. " Trước muôn trùng sóng bể" bão tố cuộc đời, thăng trầm cuộc sống, 'em' nghĩ về 'anh, em". Rồi chợt "em cũng không biết nữa-khi nào ta yêu nhau". Đã có rất nhiều thi sĩ đi tìm câu trả lời cho câu hỏi ấy nhung cuối cùng cũng không ai giải thích được. Xuân Quỳnh mượn hình tượng sóng để dẫn dắt đến câu hỏi của mình"sóng bắt đầu từ gió-gió bắt đầu từ đâu". Bằng câu hỏi tu từ kết hợp với điệp cấu trúc cú pháp, tác giả đã thể hiện cái ngây thơ, bối rối, nữ tính của mình. Hỏi qua hỏi lại nhưng cuối cùng cũng chỉ là:"em cũng không biết nữa". Cũng như có một nhà thơ đã từng viết:"Anh yêu em vì sao không biết nữa-Chỉ thấy yêu em anh thấy yêu đời". Tình yêu đến không ai biết trước được nhưng họ vẫn sẽ yêu cho dù có điều gì xảy ra.
Đã yêu là phải nhớ. Đây là quy luật bất biến của tình yêu. Nỗi nhớ ấy cồn cào da diết, cuồn cuộn dạt dào. Điều đó đã thể hiện qua hình ảnh những con sóng nối tiếp gối lên nhau:"con sóng dưới lòng sâu-con sóng trên mặt nước". Hai câu thơ vẽ lên cảnh tượng từng đợt sóng nhấp nhô gối lên nhau, xô vào nhau, hối hả vươn vào bờ. Tác giả ví nỗi nhớ trong tình yêu như con sóng nhớ bờ. Nỗi nhớ ấy bao trùm cả trong không gian, thời gian, tiềm thức " ngày đêm không ngủ được-cả trong mơ còn thức".
Sau quy luật " yêu là nhớ", Xuân Quỳnh khẳng định sức mạnh của tình yêu chung thủy.
"Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh- một phương
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở"
Dù không gian có xa cách "phương bắc-phương nam", nhưng em vẫn chung thủy "hướng về anh- một phương". Lòng chung thủy ấy đã tạo một sức mạnh lớn giúp người con gái khi yêu bước qua mọi khó khăn thử thách để cập bến bờ hạnh phúc như những con sóng kia "con nào chẳng tới bờ- dù muôn vời cách trở". Lòng chung thủy giúp cho "em" vượt mọi trở ngại để hạnh phúc ngập tràn.
Từng cung bậc cảm xúc của người con gái khi yêu đã được lột tả một cách chân thật qua ngòi bút Xuân Quỳnh. Cuối bài thơ là khát vọng tình yêu lứa đôi vĩnh cửu và bền chặt:
"Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ"
Bốn dòng thơ đầu của đoạn thơ trên là cảm giác lo âu trăn trở về sự hữu hạn của cuộc đời. Cặp từ đối lập "tuy-dẫu" đã cho người đọc cảm nhận được sự mong manh của hạnh phúc. Như Xuân Quỳnh cũng đã từng viết "Lời yêu mỏng mảnh như màu khói-Ai biết tình ai có đổi thay". Nhưng mặc dầu vậy, tác giả vẫn muốn được "tan ra" " thành trăm con sóng nhỏ" để hòa mình vào "biển lớn tình yêu". Tình cảm ấy sẽ được lan tỏa mọi nơi như đại dương mênh mông không bến bờ. Tác giả sẽ mang bầu nhiệt huyết, khát vọng tình yêu mãnh liệt chia sẻ với mọi người để tình yêu trường tồn vĩnh cửu với thời gian.
Bằng thể thơ 5 chữ, nhịp thơ 2/3, 3/2 dồn dập cùng sự sáng tạo khi mượn hình ảnh sóng để diễn tả cung bậc cảm xúc cũng như quy luật của tình yêu, "Sóng" đã để lại dư âm vang mãi trong lòng người đọc. Và có thể bài thơ có sức ảnh hưởng lớn đến ngày nay cũng vì lẽ đó.
Thu Thủy (Tổng hợp)