Giải bài tập Lịch sử 10 Bài 3: Các quốc gia cổ đại phương đông
(trang 13 sgk Lịch Sử 10): – Tại sao xã hội có giai cấp và nhà nước lại phát triển sớm ở lưu vực các con sông lớn thuộc châu Á và châu Phi?
Trả lời:
Cư dân trên lưu vực các con sông lớn ở châu Á, châu Phi có thể sớm phát triển thành xã hội có giai cấp và nhà nước vì:
– Công cụ kim loại sớm xuất hiện sớm.
– Điều kiện tự nhiên thuận lợi:
+ Đồng bằng ven sông rộng lớn, đất đai phì nhiêu
+ Lượng mưa đều đặn phân bố theo mùa, khí hậu nóng ẩm…
(trang 13 sgk Lịch Sử 10): – Hãy nêu các ngành kinh tế chính ở khu vực này?
Trả lời:
Các quốc gia cổ đại phương Đông xuất hiện trên lưu vực các dòng sông lớn, hẳng năm có lượng phù sa bồi đắp nên dễ dàng canh tác, hằng năm có lượng phù sa bồi đắp nên dễ dàng canh tác.
– ở đây có nhiều dất canh tác, có mưa đều đặn, theo mùa
– Cư dân phương Đông sống bằng nghề nông là chủ yếu “lấy nông nghiệp làm gốc”
– Chăn nuôi là một ngành kinh tế được cư dân phương Đông kết hợp với nghề nông.
– Ngoài nghề nông, cư dân phương Đông còn làm đồ gốm, dệt vải, làm nghề luyện kim.
(trang 14 sgk Lịch Sử 10): – Các quốc gia cổ đại phương Đông được hình thành ở đâu và từ bao giờ?
Trả lời:
Do điều kiện tự nhiên thuận lợi nên khoảng 3500 đến 2000 năm TCN cư dân tập trung khá đông theo từng bộ lạc ở lưu vực các con sông lớn ở châu Á, châu Phi.
(trang 15 sgk Lịch Sử 10): – Hãy trình bày vai trò của nông dân công xã trong xã hội cổ đại phương Đông?
Trả lời:
– Là thành phần sản xuất chính trong xã hội.
– Họ tự tiến hành sản xuất trên phần ruộng đất được giao và hợp tác với nhau trong việc đảm bảo thủy lợi và thu hoạch. Họ tự nuôi sống bản thân và gia đình, nộp một phần sản phẩm cho quý tộc dưới dạng thuế.
– Họ còn phải làm một số nghĩa vụ khác như lao động phục vụ các công trình xây dựng, đi lính.
(trang 16 sgk Lịch Sử 10): – Ở các nước phương Đông , vua có những quyền gì?
Trả lời:
Vua là người đứng đầu, cai trị cả nước, có quyền quyết định mọi vấn đề của đất nước. Vua là người nắm cả vương quyền và thần quyền.
(trang 16 sgk Lịch Sử 10): – Tại sao gọi chế độ nhà nước phương Đông là chế độ chuyên chế cổ đại?
Trả lời:
– Chế độ chuyên chế cổ đại là : Ở các quốc gia cổ đại phương Đông, do nhu cầu sản xuất nông nghiệp, nười ta phải liên kết với nhau để khai phá đất đai và làm thủy lợi. Một số công xã tập hợp lại thành tiểu quốc, đứng đầu tiểu quốc gọi là Vua. Mọi quyền hành tập trung trong tay nhà vua, tạo nên chế độ quân chủ chuyên chế.
(trang 19 sgk Lịch Sử 10): – Hãy cho biết những thành tựu văn hóa lớn của các quốc gia cổ đại phương Đông
Trả lời:
– Lịch và thiên văn học:
Việc tính lịch chỉ đúng tương đối, nhưng nông lịch thì có tác dụng ngay đôi với việc gieo trồng
– Chữ viết
+ Ban đầu là chữ tượng hình, sau đó là tượng ý, tượng thanh.
+ Đây là phát minh quan trọng nhất, nhờ nó mà chúng ta hiểu được phần nào lịch sử thế giới cổ đại
– Toán học:
+ Các công thức sơ đẳng về hình học, các bài toán đơn giản về số học,… phát minh ra số 0 của cư dân Ấn Độ,…
– Kiến trúc:
+ Hàng loạt công trình kiến trúc đã ra đời: Kim tự tháp Ai Cập, vườn treo Ba-bi-lon, Vạn lí trường thành,…
+ Các công trình này thường đồ sộ, thể hiện cho uy quyền của vua chuyên chế. Những công trình này là những kì tích về sức lao động và tài năng sáng tạo của con người.
Câu 1 (trang 19 sgk Sử 10): Tại sao cư dân trên lưu vực các dòng sông lớn ở chấu Á, châu Phi có thể sớm phát triển thành xã hội có giai cấp và nhà nước? Đặc điểm kinh tế của các vùng này là gì?
Lời giải:
– Cư dân trên lưu vực các con sông lớn ở châu Á, châu Phi có thể sớm phát triển thành xã hội có giai cấp và nhà nước vì:
+ Do công cụ bằng kim loại xuất hiện sớm
+ Điều kiện tự nhiên thuận lợi: Đồng bằng ven sông rộng lớn, đất đai phì nhiêu, …
+ Do điều kiện tự nhiên thuận lợi nên khoảng 3500 năm đến 2000 năm TCN cư dân tập trung khá đông theo từng bộ lạc ở lưu vực các con sông lớn ở châu Á, châu Phi.
– Đặc điểm kinh tế
+ Cư dân phương Đông sống chủ yếu bằng nghề nông trồng lúa nước.
+ Ngoài nghề nông, cư dân phương Đông còn làm đồ gốm, dệt vải, làm nghề luyện kim.
+ Chăn nuôi là một ngành kinh tế được cư dân phương Đông kết hợp với nghề nông.
Câu 2 (trang 19 sgk Sử 10): Xã hội cổ đại phương Đông gồm những tầng lớp nào? Hãy giải thích vì sao ở đây lại hình thành các tầng lớp xã hội đó?
Lời giải:
a) Sự phân hóa của xã hội cổ đại phương Đông
– Giai cấp thống trị:
+ Vua nắm mọi quyền hành
+ Quý tộc gồm các quan lại, thủ lĩnh quân sự, những người phụ trách lễ nghi tôn giáo. Tầng lớp này sống sung sướng dựa vào sự bóc lột nông dân.
– Giai cấp bị trị:
+ Nông dân công xã : Là thành phần sản xuất chính trong xã hội. Họ nhận ruộng đất của công xã để canh tác, song phải nộp một phần sản phẩm thu hoạch được và làm không công cho quý tộc.
+ Nô lệ: tầng lớp thấp nhất trong xã hội. Họ chuyên làm việc nặng nhặc hầu hạ quý tộc.
b) Giải thích
Do nền kinh tế của các nước phương Đông chủ yếu là kinh tế nông nghiệp nên xã hội phương Đông phân hóa trên cơ sở một nền kinh tế nông nghiệp.
Câu 3 (trang 19 sgk Sử 10): Em hiểu thế nào là chế độ chuyên chế cổ đại phương Đông?
Lời giải:
– Ở các quốc gia cổ đại phương Đông, do nhu cầu sản xuất nông nghiệp, người ta phải liên kết với nhau để khai phá đất đai làm thủy lợi. Một số công xã hợp với nhau lại hình thành tiểu quốc, đứng đầu gọi là vua. Mọi quyền hành tập trung vào tay vua tạo nên chế độ quân chủ chuyên chế.
– Ở phương Đông vua là người tối cao nắm cả vương quyền và thần quyền. Ở Ai cấp vua được gọi là Pha-ra-ôn, ở Lưỡng Hà là En-xi, ở Trung Quốc là Thiên tử
– Giúp việc cho vua là bộ máy quan liêu thừa hành như quan lại, quý tộc, tăng lữ.
Câu 4 (trang 19 sgk Sử 10): Cư dân phương Đông thời cổ đại đã có những đóng góp gì về mặt văn hóa cho nhân loại?
Lời giải:
– Lịch và thiên văn học: Việc tính lịch chỉ đúng tương đối nhưng nông lịch có tác dụng rất lớn đối với sản xuất nông nghiệp.
– Chữ viết: Ban đầu là chữ tượng hình, sau đó là chữ tượng ý, tượng thanh. Đây là phát minh quan trọng giúp chúng ta hiểu phần nào về lịch sử thế giới cổ đại.
– Toán học: các công thức sơ đẳng về hình học, các bài toán đơn giản về số học, phát minh ra chữ sô 0 của người Ấn Độ,…
– Kiến trúc: Hàng loạt các công trình kiến trúc ra đời: Kim tự tháp Ai Cập, vườn treo Ba-bi-lon, Vạn lí trường thành,…
